توکن غیرمثلی (Non-fungible token) یا به‌اختصار NFT، نوعی از دارایی دیجیتال منحصربه‌فرد است. برخلاف بیت کوین، اتریوم و ارزهای دیجیتال دیگر که مثلی هستند و واحدهایی تعویض‌پذیر دارند، هر واحد از NFT دارای ویژگی‌های خاص خود است که آن را از واحدهای دیگر متمایز می‌کند.

اگر تعریف بالا را نتوانستید درک کنید، نگران نباشید، به دلیل آن‌که در ادامه با استفاده از مثال‌های متنوعی این پدیده جدید را در حوزه ارزهای دیجیتال به بیان ساده‌تری توضیح خواهیم داد. همین‌طور در این مقاله ضمن اشاره به مزایا و کاربردهای متنوع NFT‌ها، پروژه‌های مطرح در این زمینه را معرفی کرده‌ایم. در پایان نیز بعد از توضیح نحوه فعالیت در پروژه‌های NFT، بازار و آینده این فضا را باهم بررسی می‌کنیم.

دارایی مثلی در مقابل دارایی غیرمثلی

قبل از اینکه توضیح دهیم که یک توکن غیرمثلی چیست، لازم است تا یک قدم عقب‌تر رفته و تفاوت مثلی‌بودن یا تعویض‌پذیر بودن با غیرمثلی بودن یا غیرقابل‌ تعویض بودن را شرح دهیم.

در اقتصاد، یک کالا (یا پول) تنها در صورتی مثلی یا تعویض‌پذیر (Fungible) تلقی می‌شود که واحدهای آن با یکدیگر قابل‌تعویض باشند و نشود هیچ کدام از آنها را کم ارزش تر یا با ارزش تر از دیگری دانست.

به‌عنوان نمونه، بیت کوین، دلار، ریال و به‌صورت کلی اسکناس‌ها در دسته دارایی‌های مثلی قرار دارند. یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی نسبت به یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی دیگر از نظر ارزشی کاملاً برابر است و هر دو میتوانند با همدیگر معاوضه شوند و مقدار کالای یکسانی را خریداری کنند. وقتی که یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی به دوست خود قرض می‌دهید، انتظار ندارید که بعدها دقیقاً همان اسکناس را پس بگیرید.

ولی در مقابلِ دارایی‌های مثلی‌،‌ چیزهای غیرمثلی (Non-fungible) قرار دارند که دورتادور ما را وجود دارند. درکل می‌توان اینگونه گفت که هر چیزی که ابزار مبادله نباشد، غیرمثلی است.

به عنوان مثال، لپ‌تاپ شما، تلفن همراه شما و خودروی شما اقلامی غیرمثلی هستند. اگر خودروی خود را به دوستتان قرض دهید تا به مسافرت برود، انتظار دارید تا دقیقاً همان خودرو را پس بگیرید نه خودرویی دیگر. برای درک بهتر، بلیط بازی پرسپولیس و استقلال هم غیرمثلی است.

برای یک نمونه دیگر: تابلوی «مونالیزا»، شاهکار لئوناردو داوینچی، کاملاً غیرمثلی است. آیا شخصی می‌تواند این اثر تاریخی را با یک تابلوی معمولی مبادله کند، با این فکر که هر دوی آنها تابلوی نقاشی هستند؟

این را فراموش نکنید که مثلی‌ بودن یا نبودن نسبی است و بستگی به نگاه ما دارد. برای مثال در مورد بلیط مسابقه فوتبال، اگر ما سه نوع بلیط طبقه پایین، طبقه بالا و جایگاه ویژه داشته باشیم، تمام بلیط‌های طبقه پایین نسبت به یکدیگر مثلی هستند، اما نسبت به بلیط‌های طبقه بالا و جایگاه ویژه غیرمثلی به حساب می‌آیند، یا مثلاً در مورد بلیط‌های طبقه پایین هم ممکن است بلیط قسمتی که آفتاب‌گیر نیست نسبت به بلیط قسمت آفتاب‌گیر ورزشگاه غیرمثلی باشد. با این حال، برای تعیین مثلی‌بودن یا نبودن، شرایط کلی در نظر گرفته خواهد شد. مثلاً بارها این شایعه پخش شده است که دولت آمریکا قصد دارد با استفاده از شماره سریال، برخی از اسکناس‌های دلار را که در دستان مجرمان هستند، غیرمعتبر بداند. همچنین ممکن است نهادهای قانون‌گذار اعلام کنند که بیت کوین‌های یک آدرس خاص آلوده هستند و کسی حق مبادله‌ی آنها را ندارد. با این حال، از دیدگاه عموم مردم اسکناس دلار و بیت کوین مثلی هستند.

همین طور مثلی بودن یا نبودن یک چیز می‌تواند وابسته به تفکر شخصی نیز باشد. گفتیم یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی مثلی است، اما ممکن است یک اسکناس به‌خصوص که برای بقیه معادل همان ۱۰,۰۰۰ تومان ارزش دارد، برای شما یک یادگاری از فردی عزیز باشد و حاضر نباشید آن را با یک میلیون تومان نیز معاوضه کنید.

توکن غیرمثلی چیست؟

یک توکن غیرمثلی یا NFT، یک دارایی دیجیتال (مشابه ارز دیجیتال) است که کمیاب و منحصر به‌ فرد بوده و برروی بلاک چین ذخیره و جابه‌جا می‌شود. آیتم‌‌های بازی‌های کامپیوتری، اقلام کلکسیونی، آثار هنری دیجیتال، بلیط رویدادهای مختلف، نام‌ دامنه‌ها، یک خانه که به‌صورت توکن درآمده و … در دسته توکن‌های غیرمثلی قرار می‌گیرند.

مالکیت توکن‌های غیرمثلی برروی بلاک چین ثبت می‌شوند. بلاک چین به‌زبان ساده یک دفتر دیجیتال برای ذخیره اطلاعات است. اطلاعات ثبت‌شده برروی بلاک چین درمیان تمام کامپیوترهای متصل، به ‌اشتراک‌ گذاشته می‌شود و نمی‌توان آنها را دستکاری کرد. بنابراین با درنظرگرفتن امنیت و تغییرناپذیری بلاک چین‌ها، مالکیت یک توکن غیرمثلی، معنای واقعی پیدا می‌کند.

توکن‌های غیرمثلی مانند ارزهای دیجیتال معمولی (بیت کوین، اتریوم و …) برروی کیف پول‌های دیجیتال ذخیره و منتقل می‌شوند و مالکیت یک NFT به فرد دارنده کیف پول (کلید خصوصی) تعلق دارد. با این حال، این توکن‌ها سه ویژگی مهم دارند که آنها را از ارزهای دیجیتالی دیگر متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها عبارت اند از:

منحصربه‌فرد بودن

توکن‌های غیرمثلی همانگونه که از نامشان پیداست، منحصربه‌فرد هستند، این بدان معناست که هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند که در توکن دیگر دیده نمی‌شود. به‌عنوان نمونه، یک خانه ۱۰۰ متری واقع در یک کوچه خاص در یک خیابان خاص و با ظاهری خاص منحصر‌به‌فرد است و بنابراین اگر توکن این خانه را بسازیم، توکن هم منحصربه‌فرد خواهد بود.

کمیاب بودن

کمیاب بودن یکی از ویژگی‌های جذاب NFT‌ها است. توسعه‌دهندگان قادرند به‌صورت نامحدود واحدهای توکن ایجاد کنند، اما اغلب آنها ترجیح می‌دهند که کمیابی توکن‌های غیرمثلی خود را تا حد زیادی افزایش دهند. از برخی توکن‌های غیرمثلی تنها یک عدد ساخته می‌شود.

غیرقابل ‌تقسیم بودن

برای خرید بیت کوین لازم نیست تا حتماً یک واحد کامل از بیت کوین را بخرید. این ارز دیجیتال تا هشت رقم اعشار قابل‌‌تقسیم است و به‌عنوان مثال می‌توان ۰.۰۰۱ از یک بیت کوین را خریداری کرد. در مقابل، NFT‌ها قابل‌‌تقسیم نیستند و تنها به‌صورت واحدی کامل جابه‌جا می‌شوند. مقلاً شما نمی‌توانید ۰.۰۱ از یک بلیط یا ۰.۰۱ از یک آیتم بازی را بخرید.

مزایای اصلی NFT‌ها

توکن‌های غیرمثلی شکل پیشرفته‌تر دارایی‌های دیجیتالی غیرمثلی هستند. در حقیقت دارایی‌های دیجیتال غیرمثلی پس از ظهور اینترنت و گسترش فضای مجازی وارد این دنیا شدند و مدت‌هاست که وجود دارند. مثلاً مدت‌هاست که ما در بازی‌های کامپیوتری آیتم‌های مجازی مختلفی را به دست می‌آوریم و ذخیره‌شان می‌کنیم و سال‌هاست که از طریق اینترنت بلیط رویدادهای مختلف را تهیه می‌کنیم. پس توکن‌های غیرمثلی دقیقاً چه مشکلاتی را حل می‌کنند؟ پاسخ این سوال در دو مزیت اصلی این توکن‌ها نهفته است:

مالکیت حقیقی

شرکت فروشنده بلیط به راحتی می‌تواند بلیطی را که برای یک رویداد خریده‌اید، باطل کند. همین‌طور در بازی‌های کامپیوتری امروزی، شما مالک واقعی یک آیتم بازی نیستید و این آیتم‌ها در خارج از بازی ارزشی ندارند. یا اگر بخواهیم مثال دیگری را برای درک بهتر موضوع بزنیم، آیا نام کاربری اینستاگرام شما واقعاً متعلق به خودتان است یا شرکت فیس‌بوک؟

در مورد NFT‌ها موضوع فرق می‌کند. فناوری بلاک چین با استفاده از توزیع داده و رمزنگاری به هر کاربر مالکیت واقعی می‌بخشد.

برای درک بهتر این موضوع تصور کنید یک سند مالکیت را به یک جمع ۱۰۰ نفری (اعضای بلاک چین) نشان دهید و تمام افراد با تلفن‌های همراه خود از آن عکس بگیرند (یک نسخه ذخیره کنند). حال اگر کسی بخواهد بگوید که این دارایی به من تعلق دارد (تقلب)، برای آن جمع (بلاک چین) پذیرفته نیست، به دلیل آنکه آنها یک نسخه از سند مالکیت را در اختیار دارند.

قابلیت انتقال و معامله

توکن‌های غیرمثلی می‌توانند خیلی سریع و آسان برروی کیف پول‌های دیجیتالی در موبایل و کامپیوتر شخصی منتقل و در صرافی‌ها معامله شوند. با کمک این نوآوری خیلی راحت می‌توانید یک آیتم بازی، بلیط و دارایی‌های دیگری را با پول واقعی به فروش برسانید یا آنها را در بازار آزاد از کاربران دیگر بخرید.

موارد کاربرد NFT‌ها

هنر دیجیتال

برای هنرمندانی که در عرصه دیجیتال در حال فعالیت هستند، محافظت از کپی رایت یا همان حق نشر همیشه یک چالش اساسی بوده است و امروزه سرقت آثار هنری در دنیای دیجیتال به‌ راحتیِ آب خوردن است. اما از طرف دیگر، با استفاده از نوآوری NFT یک نفر می‌تواند یک اثر هنری را خریداری کرده و در یک فضای دیجیتال به رخ دیگران بکشد. با استفاده از بلاک چین، مالکیت فرد (کلید خصوصی) بر اثر هنری اثبات می‌شود. با حذف‌شدن واسطه‌ها هنرمندان نیز می‌توانند سود بیشتری را کسب کنند.

کلکسیونی‌‌ها

یک تمبر قدیمی متعلق به ۷۰ سال پیش عملاً امروزه هیچ کاربردی ندارد، امّا بسیار ارزشمند است و کلکسیونرهای تمبر برای آن سر و دست می‌شکنند. یکی از کاربردهای اصلی توکن‌های غیرمثلی ایجاد دارایی‌های دیجیتالی کلکسیونی است. مثلاً یک کارت خاص فوتبال از بازیکن مورد علاقه شما که تنها یکی از آن وجود دارد، می‌تواند به‌صورت توکن در اختیار شما باشد و هر روز شاهد افزایش ارزش آن باشید. در ادامه این مقاله سعی کردیم تا بیشتر در مورد این کاربرد توکن‌های غیرمثلی توضیح دهیم.

بازی

امروزه در بازی‌های کامپیوتری نمی‌توانید به‌عنوان مثال یک سلاح یا یک لباس (اسکین) خاص را به فروش برسانید. ولی اگر آیتم‌های بازی را به توکن تبدیل کنیم، خیلی راحت می‌توان آنها را حتی در خارج از بازی و در صرافی‌های آنلاین در قبال پول یا ارزهای دیجیتال دیگر به افراد دیگر انتقال داده و به فروش رساند. بازی‌های مبتنی بر بلاک چین به‌سرعت در حال گسترش هستند و توکن‌های غیرمثلی جزء جدایی‌ناپذیر آنها خواهند بود.

دارایی‌های مجازی

تیم Ethereum Name Service که ارائه‌دهنده دامنه .ETH است، این دامنه‌ها را به توکن‌های غیرمثلی تبدیل کرده است. بدین ترتیب مالکیت این دامنه‌ها تضمین شده است؛ برخلاف دامنه‌های متمرکز که شرکت‌های متمرکز مالکشان هستند. همین طور به‌راحتی و بدون نیاز به واسطه‌ می‌توان این دامنه‌ها را معامله یا منتقل کرد.

از طرفی دیگر، امروزه افراد با NFT‌ها می‌توانند در دنیاهای مجازی فعّالیت کرده و زمین، خانه، وسایل و لباس خاص خود را داشته باشند و در صورت تمایل آنها را معامله کنند. در ادامه با پروژه‌های مطرح در این زمینه آشنا خواهید شد.

دارایی‌های دنیای واقعی

با استفاده از نوآوری NFT‌ها و بلاک چین می‌توان یک خانه، زمین یا هر دارایی دیگری را در دنیای واقعی به توکن تبدیل کرد و به این ترتیب معاملات این دارایی‌ها به‌سادگی ارسال یک پیامک خواهد بود. با این حال، هنوز اغلب مراجع قضایی و حقوقی این توکن‌ها را به‌ رسمیت نمی‌شناسند و از طرف دیگر چالش‌های فنی فراوانی هم وجود دارد. بنابراین می‌توان اینگونه گفت که برای رسیدن به روزی که فردی توکن خانه‌اش را در گوشی موبایلش داشته باشد، راه درازی در پیش است.

هویت

تمام افراد دارای صفات و ویژگی‌هایی هستند که کاملاً منحصربه‌فرد است. ظاهر، وضعیت تحصیلات، سوابق پرشکی و هزاران ویژگی دیگر ما با فردی دیگر کاملاً متفاوت است. توکن‌های غیرمثلی می‌توانند تمام این موارد را به‌صورت دیجیتالی در آورده و کنترل واقعی داده‌های ما را به خودمان بسپارند.

اگر در مورد این کاربردها کمی گیج شده‌اید، جای نگرانی نیست. در ادامه از چندین پروژه مطرح در حوزه NFT نام می‌بریم و نحوه کارشان را توضیح می‌دهیم تا بهتر بتوانید کاربردها را درک کنید.

پروژه‌های مطرح NFT

کریپتوکیتیز (CryptoKitties)

کریپتوکیتیز اولین پروژه بازی مبتنی بر NFT بود که در سال ۲۰۱۷ برروی بلاک چین اتریوم راه‌اندازی شد. در طول این بازی کاربران گربه‌های مجازی را جمع‌آوری و معامله می‌کنند. گربه‌ها که هر کدام دارای ویژگی‌های ظاهری خاص خود هستند، می‌توانند زاد و ولد کرده و گربه‌های جدیدی را بسازند. اگر گربه‌هایی از نژاد برتر داشته باشید یا شانس شما خوب باشد، طبق علم ژنتیک می‌توانید صاحب گربه‌ای کمیاب و به‌شدت ارزشمند شوید. شاید خیلی مسخره به نظر برسد، اما فقط یک گربه به‌نام «Koshkat» در این بازی که فقط یک عدد از آن وجود دارد و تصویرش را در پایین مشاهده می‌کنید، با قیمت ۵۰۰ اتر (معادل بیش از ۲۰۰ هزار دلار) برای فروش گذاشته شده است.

این گربه‌ها هیچ کاربردی جز کلکسیونی بودن نداشته و حتی مانند گربه‌های واقعی نمی‌توانند شما را سرگرم کنند، دقیقاً همانند تمبرها و اسکناس‌های قدیمی که هیچ کاربرد خاصی ندارند، اما ارزشمند هستند.

گربه‌های بازی کریپتوکیتیز با اتر خریدوفروش شده و بر روی کیف پول‌های اتریوم ذخیره می‌شوند. بنابراین وقتی گربه‌ای خریداری شود، مالکیت آن به‌صورت کامل منتقل خواهد شد و هیچ‌کس نمی‌تواند آن را نقض کند.

دسنترالند (Decentraland)

در یک جهان مجازی زندگی کنید و دارایی‌های مجازی را به دست بیاورید، دارایی‌هایی که واقعاً متعلق به خودتان است و می‌توانید آنها را با پول واقعی معامله کنید؛ این یک خلاصه از پروژه دسنترالند بود.

در این بازی که مبتنی بر بلاک چین اتریوم است، کاربران می‌توانند زمین‌های مجازی با نام «LAND» را با استفاده از ارز دیجیتال بومی این شبکه یعنی «مانا» (MANA) معامله کنند. زمین‌های این بازی در حقیقت توکنی غیرمثلی هستند که برروی کیف پول‌های اتریوم ذخیره می‌شوند. غیر از زمین، در دسنترالند می‌توان اشیای کلکسیونی، لباس‌ها و اقلام دیگری را نیز جمع‌آوری و معامله کرد. این پلتفرم هنوز در مراحل ابتدایی توسعه خود قرار دارد، اما همین حالا هم توجه تعداد زیادی از فعالان در حوزه بلاک چین را به خود جلب کرده است.

هنر دیجیتال

هنر دیجیتال (نقاشی‌ها و آثار هنری خلق‌شده با فناوری‌ها و ابزارهای دیجیتال) یکی دیگر از حوزه‌هایی است که از مزایای NFT‌ها بهره‌مند خواهد شد. چیزی که یک نقاشی فیزیکی را ارزشمند کرده است، توانایی در اثبات مالکیت آن است و این که یک کلکسوینر می‌تواند آن را در گوشه‌ای از خانه‌اش برای نمایش به دیگران نصب کند. در دنیای دیجیتال اثبات مالکیت یک اثر همیشه دشوار بود، امّا اکنون می‌توان به پایان سرقت آثار هنری روی اینترنت امیدوار بود.

امروزه هنرمندان می‌توانند در پلتفرم‌های مختلفی مانند «SuperRare» آثار هنری دیجیتالی خود را به فروش یا حراج بگذارند. خریداران در حقیقت توکن این آثار را خریداری کرده و برروی کیف پول‌های خود ذخیره می‌کنند. کلکسیونرها می‌توانند این توکن‌ها (آثار هنری) را بدون واسطه و خیلی سریع‌تر از روش‌های سنتی معامله کنند. البته به‌دلیل دیجیتالی‌بودن نقاشی‌ها، این امکان نیز وجود دارد که افراد دیگر بتوانند یک نسخه بی‌کیفیت از این آثار را در کامپیوتر یا موبایل خود ذخیره کنند، اما اگر از آنها در جایی استفاده شود، با استفاده از بلاک چین می‌توان مالکیت را اثبات کرد.

بازی‌های کارتی

اغلب ما در زمان کودکی خود بازی‌های کارتی فیزیکی را تجربه کرده‌ایم. در این بازی‌ها بازیکنان طبق قوانین هر بازی با استفاده از کارت‌ها (که نمایان‌گر قدرت در بازی است) با یکدیگر مشغول به بازی می‌شوند و سعی می‌کنند دیگری را شکست دهند. گاهی اوقات برخی از کارت‌ها منحصربه‌فرد هستند و ارزش زیادی برای بازیکنان دارند. به‌عنوان مثال، وقتی در کودکی با کارت‌های فوتبالی بازی می‌کردیم، یک کارت خاص از فردی مانند دیوید بکهام ارزش زیادی را داشته و حاضر نبودیم آن را با صد کارت دیگر نیز معاوضه کنیم.

حال پای بازی‌های کارتی به دنیای دیجیتالی باز شده است. با کمک استانداردهای NFT امروزه در بازی‌های کارتی مبتنی بر بلاک چین، هر کارت یک توکن غیرمثلی است که برروی کیف پول‌های دیجیتال ذخیره شده و می‌توان در صرافی‌ها آن را با پول واقعی مبادله کرد.

یکی از مشهورترین بازی‌های کارتی مبتنی بر بلاک چین، «Godsunchained» است. در این بازی بازیکنان می‌توانند با استفاده از کارت‌های خود با افراد دیگر از سراسر دنیا مبارزه کنند. در ابتدا بازیکنان کارت‌های رایگانی به دست می‌آورند که ارزشی ندارند، اما با بازی مداوم و دریافت جوایز بیشتر می‌توانند کارت‌های منحصربه‌فردی را کسب کنند. در بازار این بازی گاهی اوقات یک کارت خاص با قیمت بیش از ۱۰,۰۰۰ دلار نیز به فروش می‌رسد.

در مورد بازی‌های دیگر (مثلاً بازی‌های اکشن یا مسابقه‌ای) هنوز بلاک چین‌ها ظرفیت لازمی را ندارند و زیرساخت‌های لازم برای آنها فراهم نشده است. با این حال، غول‌هایی مانند ودافون و یوبیسافت، قدم هایی برای شروع فعالیت در این حوزه برداشته‌اند.

دامنه‌های اینترنتی

یکی دیگر از کلاس‌های دارایی بزرگ در حوزه توکن‌های غیرمثلی، دامنه‌ها هستند. این دامنه‌ها مشابه با دامنه‌های «com.» عمل می‌کنند، ولی با فناوری‌های غیرمتمرکز تعامل دارند. شرکت Ethereum Name Service یا به اختصار ENS، دامنه‌های .ETH را به‌صورت توکن ارائه داده و به همین دلیل انتقال این دامنه‌ها به فرد دیگر بسیار آسان خواهد بود. طبق اعلام وب‌سایت رسمی این شرکت، تاکنون بیش‌تر از ۱۹۴,۰۰۰,۰۰۰ دامنه غیرمتمرکز ثبت شده است.

شرکت دیگر فعال در این حوزه Unstoppable Domains است که دامنه‌های .Crypto را ارائه می‌دهد.

مواردی که تا به حال به آنها اشاره کردیم، مشهورترین پروژه‌های این حوزه بودند، امّا کاربرد توکن‌های غیرمثلی در صورت وجود زیرساخت‌های مناسب می‌تواند بسیار فراتر از اقلام کلکسیونی یا بازی باشد. احتمالاً به‌زودی شاهد پروژه‌هایی در این حوزه خواهیم بود که حتی اکنون تصورکردنشان هم برایمان دشوار است.

 

NFT‌ها چگونه ساخته می‌شوند؟

بلاک چین اتریوم بزرگترین میزبان برای NFT‌ هاست و استانداردهای متعددی برای ایجاد توکن غیرمثلی برروی اتریوم ارائه شده است. توسعه‌دهندگان اتریوم می‌توانند با کمک استانداردهای NFT پروژه‌های خود را ایجاد کنند. از استانداردهای اصلی اتریوم برای ساخت توکن غیرمثلی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

ERC۷۲۱

استاندارد ERC721 اولین استاندارد ارائه‌شده برای NFT در اتریوم بود که کریپتوکیتیز با موفقیت توانست از آن استفاده کند. در این استاندارد، مالکیت هر توکن برای هر آدرس مشخص شده و قابلیت انتقال در آن تعبیه شده است. کد این نوع توکن‌ها با استفاده از زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی قابل نوشتن است.

ERC۱۱۵۵

استاندارد ERC1155 که تیم انجین کوین آن را ارائه کرده است، این امکان را برای توسعه‌دهندگان فراهم کرده تا بتوانند توکن‌های نیمه‌مثلی (semi-fungible) را ایجاد کنند. به‌ عنوان نمونه، اگر ما در یک بازی کامپیوتری آیتم «شمشیر» داشته باشیم و بخواهیم مثلاً ۱,۰۰۰ مورد از آنها را در اختیار بازیکنان مختلف دیگر قرار دهیم، این استاندارد به کمک ما می‌آید. به‌عبارت ساده تر، برخلاف ERC721 که هر توکن فقط می‌توانست متعلق به یک نفر باشد، در اینجا می‌توانیم تعدادی آیتم یکسان را بین آدرس‌های مختلف تقسیم کنیم.

غیر از اتریوم، برروی بلاک چین‌های دیگری مانند ایاس (EOS) و کازماس (Cosmos) هم که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کنند، امکان صدور توکن غیرمثلی وجود دارد، ولی توسعه‌دهندگان همچنان اتریوم را به‌دلیل وجود ابزارهای متعدد به بلاک چین‌های دیگر ترجیح می‌دهند.

چگونه در پروژه‌های NFT فعالیت کنیم؟

از نظر عملی فعّالیت در پروژه‌های NFT خیلی سخت نیست و اغلب پروژه‌ها در تلاش هستند تا کار را برای کاربران‌ تازه‌کار نیز آسان کنند. با این حال، حداقل در مقطع فعلی ریسک‌های زیادی برای کاربران این پروژه‌ها وجود دارد که بیشتر مربوط به مسائل مالی می‌شود.

اول از همه باید بدانید به‌دلیل مقیاس‌پذیر نبودن شبکه‌های بلاک چینی، کارمزد فعالیت در این پروژه‌ها بسیار بالا است. دوم باید توجه داشته باشید که وقتی یک توکن را خریداری می‌کنید، لزوماً خریداری برای آن وجود نخواهد داشت. به‌عنوان مثال، وقتی بیت کوین می‌خرید، هر زمان می‌توانید بیت کوین خود را هر چند با کاهش قیمت یا ضرر بفروشید، امّا اگر مثلاً در بازی کریپتوکیتیز یک گربه با قیمت ۰.۵ اتر بخرید به این معنا نیست که می‌توانید آن را خیلی سریع دوباره بفروشید، بلکه باید برای آن خریداری را پیدا کنید. بدون اغراق در حال حاضر به حوزه NFT بیشتر به چشم یک سرگرمی نگاه می‌شود، تا یک صنعت پرسود. پس به همین دلیل، قبل از پرداخت پول و سرمایه‌گذاری در NFT‌ها، حتماً تحقیقات لازم را انجام داده و ریسک‌های احتمالی را در نظر بگیرید.

فعالیت در هر پروژه می‌تواند با پروژه‌ای دیگر متفاوت باشد، اما به‌طور کلی برای کار در پروژه‌های NFT فرایند زیر طی می‌شود:

۱. ورود به وب‌سایت پروژه موردنظر

ابتدا باید به وب‌سایت پروژه موردنظر خود را پیدا و وارد شوید. از آنجایی که این حوزه هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد، بیشتر پروژه‌ها فقط برروی نسخه دسکتاپ قابلیت اجرا دارند. بنابراین بهتر است با کامپیوتر شخصی اقدام کنید، نه تلفن همراه.

مثلاً اگر بخواهیم در پروژه کریپتوکیتیز فعالیت کنیم، باید به سایت این پروژه‌ یعنی cryptokitties.co رفته و روی دکمه start کلیک کنیم.

برخی از پروژه‌ها نیز دارای نرم‌افزار مخصوص به خود هستند که باید از وب‌سایت رسمی پروژه دانلود و نصب شوند و فعالیت از داخل نرم‌افزار آغاز خواهد شد.

۲. نصب کیف پول (برای اغلب پروژه‌ها Metamask)

از آنجایی که پروژه‌های NFT غیرمتمرکز هستند، برای فعالیت در آنها باید کیف پول خود را بسازید تا پروژه بتواند با آن در ارتباط باشد و تراکنش‌ها را انجام دهد. اگر توکنی در این پروژه‌ها خریداری کنید، آن توکن برروی کیف پول متصل‌شده ذخیره خواهد شد.

هر پروژه ممکن است کیف پول خاصی را به کاربران خود توصیه کند، ولی در اکثر پروژه‌ها کیف پول متامسک (Metamask) بهترین گزینه است. متامسک یک کیف پول متن‌باز و امن برای اتریوم است که به‌صورت افزونه برروی مروگرهای کروم و فایرفاکس نصب می‌شود. با استفاده از این افزونه می‌توان به پروژه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم متصل شده و عملیات‌های مالی انجام داد.

۳. واریز اتر یا توکن دیگر به کیف پول و خرید/فعالیت

در برخی از پروژه‌ها مانند کریپتوکیتیز و بازارهای آثار هنری، تنها راهی که برای فعالیت در آن وجود دارد، خرید توکن است. به عنوان مثال اگر بخواهید در کریپتوکیتیز فعالیت کنید، باید حتماً ابتدا با پرداخت اتر گربه بخرید. در پروژه‌های دیگر، به‌خصوص بازی‌ها، در ابتدا نیاز به خرید چیزی نیست و می‌توان به‌صورت رایگان نیز فعالیت خود را شروع کنید.

به‌طور کلی برای فعالیت حقیقی در اغلب پروژه‌های NFT باید مقداری پول (ارز دیجیتال) در کیف پول خود ذخیره داشته باشید. در بیشتر پروژه‌ها خریدوفروش با اتر انجام می‌شود، ولی پروژه‌هایی نیز وجود دارند که خریدفروش با استفاده از یک توکن مخصوص انجام خواهد شد. به عنوان مثال برای معامله زمین در پروژه دسنترالند از توکن مخصوصی به‌نام مانا (MANA) استفاده می‌شود که یک توکن مبتنی بر اتریوم است و کاربران باید در صرافی‌هایی مانند بایننس آن توکن را تهیه کنند.

وضعیت بازار NFT‌ها و آینده

بازار توکن‌های غیرمثلی در مقطع فعلی کوچک است و نمی‌توان آن را با بازار توکن‌های مثلی مقایسه کرد. بر طبق داده‌های وب‌سایت nonfungible.com، حجم معاملات هفتگی بازار NFT‌ها در حال حاضر چیزی حدود ۲ میلیون دلار است.

از نظر حجم معاملات (خریدوفروش دارایی‌ها)، در حال حاضر ۷ پروژه برتر حوزه NFT عبارت‌اند از:

• AXIE INFINITY (بازی نگهداری و جمع‌آوری حیوانات خانگی دیجیتالی)
• SUPERRARE (بازار معاملات آثار هنری دیجیتال)
• SORARE (بازی فوتبال فانتزی مبتنی بر بلاک چین)
• CRYPTOVOXELS (دنیای مجازی)
• MAKERSPLACE (بازار معاملات آثار هنری دیجیتال)
• DECENTRALAND (دنیای مجازی)
• CRYPTOKITTIES (بازی جمع‌آوری گربه‌های دیجیتالی)

با این حال، از نظر تعداد کاربر و میزان فعالیت برروی بلاک چین، دو بازی GODS UNCHAINED و CRYPTOKITTIES بیشتر از دیگر پروژه‌ها، شبکه اتریوم را شلوغ کرده‌اند.

طبق داده‌های کوین تلگراف، بازار NFT در سال ۲۰۱۹ با ارزش کل حدود ۲۱۰ میلیون دلار به پایان رسید. پیش‌بینی می‌شود این عدد در سال با ۵۰٪ افزایش به بیش از ۳۱۵ میلیون دلار نیز برسد.

اگرچه حوزه NFT هنوز کوچک است، امّا با توجه به کاربردهای جالب توکن‌های غیرمثلی و افزایش توجه رسانه‌ها، به نظر می‌رسد که در سال‌های آینده شاهد ورود بازیگران بزرگی به این فضا باشیم.

در مقطع فعلی، اصلی‌ترین چالش این بازار مشکلات فنی روبروی آن است. اتریوم، بزرگ‌ترین میزبان این توکن‌ها، شبکه نسبتاً آهسته‌ای دارد و در حال حاضر فعالیت در پروژه‌های NFT هزینه (کارمزد) زیادی را برروی دست کاربران می‌گذارد. اشاره این نکته خالی از لطف نیست که هجوم کاربران به پلتفرم کریپتوکیتیز در اواخر سال ۲۰۱۷ شبکه اتریوم را برای مدتی نیز از کار انداخت.

چالش دیگر در این فضا، بحث کلاهبرداری از کاربران است. بدون اغراق می‌توان گفت ۹۰٪ پروژه‌های حوزه ارزهای دیجیتال یا کلاهبرداری هستند و یا بدون هدف پیش می‌روند که سرانجام‌شان چیزی غیر از نابودی نیست. فراموش نکنید ساخت توکن امروزه با چند دلار هزینه برای هر کسی ممکن است، بنابراین مراقب باشید که در دام پروژه‌های خوش رنگ و لعاب ولی پوچ گرفتار نشوید.

مانند حوزه دیفای (پروژه‌های مالی غیرمتمرکز) که پر از تبلیغات دروغین و ایده‌های اغراق‌آمیز است، حوزه NFT نیز  ممکن است در آینده‌ای نزدیک وارد فاز جنون و حباب شود و شاهد اوج‌گیری تعداد زیادی از پروژه‌های بی‌مصرف باشیم.

جمع‌بندی

یک توکن غیرمثلی یا NFT، دارایی دیجیتالی کمیاب و منحصربه‌فردی است که برروی بلاک چین ذخیره و منتقل می‌شود. این توکن‌ها مانند ارزهای دیجیتال مثلی مانند بیت کوین و اتریوم هستند، ولی برخلاف آنها، هر واحد NFT می‌تواند با واحد دیگر متفاوت باشد و ویژگی‌های خاص خودش را داشته باشد. توکن غیرمثلی دو مزیت اصلی را برای کاربران به ارمغان آورده است؛ مالکیت حقیقی (غیرمتمرکز) و امکان انتقال و معامله آسان برروی کیف پول‌های دیجیتال.

NFT‌ها را می‌توان روی هر بلاک چینی که از قرارداد هوشمند پشتیبانی می‌کند، ایجاد کرد، امّا در حال حاضر اغلب توسعه‌دهندگان ترجیح می‌دهند تا از بلاک چین اتریوم استفاده کنند و بیشتر پروژه‌های فعلی نیز برروی این بلاک چین در حال فعالیت هستند.

بازار NFT هنوز بسیار کوچک است و امروزه کاربرد این نوع توکن بیشتر در حوزه‌هایی مانند بازی‌های کامپیوتری، اقلام کلکسیونی، آثار هنری دیجیتال، صدور بلیط و فروش نام‌ دامنه‌ها دیده شده است، امّا در آینده نه چندان دور با رشد زیرساخت‌ها می‌توان از این نوآوری در زمینه‌های بسیار متنوعی استفاده کرد.

در پایان تأکید می‌کنیم که در مورد خرید و فعالیت در پروژه‌های NFT بسیار مراقب باشید، به دلیل آنکه خطر ضرر و زیان مالی و کلاهبرداری در این حوزه نوظهور بسیار بالا است.

منابع:”Cointelegraph“و”Opensea”